Hanseatic cities

With pain in our hearts we have left Denmark, and are now on our way to Bremen in Germany.
We travel back in time and will discover five North German Hanseatic cities that ruled the North and Baltic Seas in the Middle Ages and are still very dynamic. The historic route goes from port to port, first on the North Sea side, via Bremen. Then along the Baltic Sea, via Lübeck and Wismar to Stralsund. We then return via the Müritz and Lüneburg Heath National Parks. To finally arrive in Hameln, the city of the Pied Piper.

Day 1
We take it easy today and after stocking up on the necessary provisions for the coming days we stop after about 180 km. We stop in Rendsburg (Germany). A city on the Kiel Canal. The eye-catcher of the city is the high railway bridge over the canal. Special about this bridge is the cable lift under the bridge. This way you can still go to the other side as a pedestrian and by bicycle. But all five camper stopovers in the city were full. Not surprising since we arrived on a Friday afternoon. We found that most of the places were occupied by Germans who often stand there and reserve their place or occupy it for a longer period of time. At one camper place where we drove up, we saw that we were really not welcome. Everyone knew everyone there. But don't worry, we looked for another location via the camperstop app and found a nice place to spend the rest of the day. We are at See Campingplatz BUM in Borgdorf-Seedorf. We settle on the shore of the Borgdorfer lake (on 1 of the 24 camper pitches with a view of the water).
The sun is shining brightly and a fresh breeze makes it pleasant for a lazy afternoon. It is wonderful to sit on the waterfront.

05/08/2018: alles ingeladen, de watertank voor een derde gevuld… Op naar het Zwarte Woud. Meer specifiek het zuiden en dit tot in Waldshut aan de grens met Zwitserland, het “Hochschwarzwald”. 20 jaar geleden waren we er al en een tweede bezoek is het zeker waard. De startafstand (625 km) die we normaal in één dag doen, doen we nu rustiger aan. De eerste middag brengen we door in Mehring, een mooi dorp aan de Moezel. De camperplaats (met zijn restaurant) ligt pal aan het water. Gelukkig, ondanks of dank zij de hitte zijn er geen muggen.
Meer moest dat niet zijn. Luieren in een stoel aan het water, even wandelen en dan rustig een glaasje drinken op het terras van het plaatselijke restaurant.

Dag 2
We rijden richting Titisee. We hadden gereserveerd op camping Bühlhof. De bedoeling was om er een aantal dagen ter plaatse te overnachten. De camping is boven een berg gelegen en de weg er naartoe is zeer steil. Een ideale omgeving voor … berggeiten. De 170 pk van de mobilhome was meer dan welkom. De camping is oud maar zeer net, de plaatsen best ruim doch zeker niet vlak. Na de installatie verkennen we de camping en genieten nog na van een mooie avond.

Dag 3
Vandaag wandelen we naar het stadje Titisee aan het gelijknamige meer. Erheen wandelen is, ondanks de hitte, geen probleem. Terugkeren was een ander paar mouwen. Het gedeelte van de grote baan naar de camping was zoals eerder gezegd, een echte kuitenbijter en niet een baantje om meerdere keren per dag te voet af te leggen.
De Titisee is het meest toeristische meer van het Zwarte Woud. Een prachtig natuurlijk meer op een hoogte van zowat 840 meter. In het plaatsje zelf vind je talrijke winkels, restaurants. Het is er heerlijk vertoeven. In de hoofdstraat zijn veel souvenir winkels gelegen, waar je veel producten uit het zwarte woud zoals hammen en kersenmarmelade vindt, en heel veel koekoeksklokken. We konen niet weerstaan aan de streekproducten en kochten zwarte woudham en ‘wald’honing! Geoefende wandelaars kunnen rond het meer wandelen. Het pas is ongeveer 7 km lang. Op het meer kan je leuke boottochten maken. Met een excursieboot, roeibootje, pedalo, of een electrisch bootje. Het is ook een luchtkuuroord. Het is niet het grootste meer, dat is de Schluchsee.

Dag 4
Het is een weertje om luilekker te genieten op de camping. Ondanks de hoge temperaturen besluit ik, Dirk, om in de namiddag een wandeling te maken. Eén die start op de camping. Het pad naar de rand van het bos was al zeer steil. Toen ik boven aan de rand van het bos kwam, was ik blij dat ik even kon verpozen op een bankje. Een prachtig panoramisch zicht en wandelen tussen de koeien. Dat is het zwarte woud ten top. ’s Nachts zorgt een stevig onweer ervoor dat alles opgefrist wordt.

Dag 5
Freiburg de belangrijkste stad van het Zwarte Woud. Het is nog steeds zeer warm. Net aan de rand van de stad parkeren we op een grote camperplaats. Na een stevige wandeling (terugkeren doen we wijselijk met de tram) nemen we een kijkje in de talrijke historische straten en wandelen langs stadspoorten, de vele stadhuizen, marktpleinen, door winkelstraten en ... langs de beken! Ja, wel opletten als je in de straten van het centrum kuiert. In vele straten liggen nog kleine open beken (Bächle).
De Münsterkerk neemt prominent haar plaats in. In de Kaiser Joseph Strasse zijn vele grote warenhuizen gelegen.

Terwijl we op een terras genoten van een lekkere maaltijd werden we verrast door zowaar een windhoos. Deze trok over gans Freiburg. De zware parasols waaiden allen om, kleinere kozen het luchtruim. Servieten, tafellakens, stoelkussens, en zelfs stoelen gingen vliegen. We moesten in allerijl onze borden nemen en in het restaurant vluchten. Na twee minuten was alles voorbij en scheen de zon weer. Nu nog wat winkelen (eindelijk) en dan de tram op. Dit gratis! Dankzij onze KONUS gastenkaart.

Wanneer op je vakantie bent in het Zwarte Woud krijg je op campings of in je hotel of gastenverblijf een Konus gastenkaart.

De uitdrukking “KONUS” komt van de vroegere universele sleutel die trein conducteurs ooit gebruikten om bussen en treinstellen te openen. Deze uitdrukking staat voor gratis gebruik van openbaar vervoer voor bezoekers aan het gehele Zware Woud. Er zijn enige uitzonderingen.
Na aankomst op je vakantiebestemming kun je je voertuig laten staan en brengt het openbaar vervoer (bus, tram, trein, om het even) je naar elke plaats die je wenst, zonder je zorgen te hoeven maken over een parkeerplaats.

Meer info over deze kaart vind je op: zwartewoud.info

Overnachten doen we voor de laatste maal op camping Bühlhof in Titisee.

Dag 6
Triberg bezoeken bleek niet mogelijk door een totaal gebrek aan parkeerplaatsen, de massa toeristen en overal achtergelaten fietsen. De bedoeling was om er een bezoek te brengen, niet alleen aan het “Schwarzwaldmuseum” maar ook aan de grootste winkel met koekoeksklokken. We rijden dan maar door naar Schonach voor een bezoekje aan de tot voor kort, grootste koekoeksklok ter wereld en vervolgens verder naar de Schluchsee. In Schluchsee vinden we nog net een plaats op de camperplaats. Deze is net aan het gelijknamige stuwmeer gelegen. Het meer is drie maal groter dan de Titisee maar niet zo toeristisch uitgebaa(ui)t. Dit is onze overnachtingsplaats voor de komende 2 nachten.

Dag 7
Na een bezoek aan en een wandeling rond het leuke stadje gaan we ’s middags varen op het meer met de rondvaartboot. Een boot die drie haltes rond het meer aandoet. Vanaf die haltes kan je mooie wandelingen aan en rond het meer maken. Zoals gewoonlijk is er geen Nederlandstalige info (wel Chinees) aan boord, maar als je goed luistert kan je wel iets meepikken van de Duitstalige rondleiding. Tenzij je natuurlijk geniet van een stuk taart, een ijsje of iets vloeibaars op de boot…

Dag 8
Onze reis gaat verder naar Waldshut, een klein oud stadje aan de Rijn en tegen de grens met Zwitserland. De mooie (luxe) camperplaats ligt naast de camping (waarvan de douches en toiletten ook voor de campers zijn) en heeft alle faciliteiten. Via een korte wandeling langs de Rijn kom je in het stadje vol fraaie oude vakwerkhuizen, mooie winkels en terrasjes in de verkeersvrije Kaiserstrasse, die aan beide zijden omsloten wordt door een markante stadspoorttoren. In het midden van de straat stroomt door een stenen goot water. Ook zijn er drie moderne fonteinen.
Op het terras van een patisserie genoten we van dé taart van de streek: zwarte woudtaart; heerlijk!

Dag 9
We wippen even de Zwitserse grens over en bezoeken de Rijnwatervallen in Schaffhausen. Er is een parking (P4) voorzien voor campers maar zoals gewoonlijk staan er ook vele personenauto’s tussen. Vroeg toekomen is de boodschap! Je mag overnachten op de parking, maar het is er zeer duur. Waarschijnlijk komt dit door de dure Zwitserse frank!

De “Rheinfall” zijn de grootste watervallen van Europa. Je voelt het gebulder van het water door je hele lichaam. Je kan er met een boot naar de kastelen, in het bekken van de Rijnwaterval en zelfs naar het terras op de rots in het midden.
Je wordt er getrakteerd op een gratis, ijskoude douche door het opspattende water. Het is een indrukwekkend schouwspel.

Dag 10
Een panoramaroute liep langs de schilderachtige valleien en heuvels van het Zwarte Woud. Langs plaatsjes zoals Hochenschwand, Todnau, Bernau, Feldberg, en via Titisee (waar we toch maar een koekoeksklok kopen) rijden we verder naar Altglashütten. De camperplaats ligt net buiten het dorp naast de spoorweg (gelukkig net buiten gebruik wegens herstellingswerken – normaal twee treinen per dag). Het dorp is de dag van vandaag bekend als skioord, doch heeft zijn ontstaan te danken aan de bouw van een glasfabriek in 1609. Vele glasblazers vestigden zich er. Het heeft een mooie kerk en één van de weinige resterende glasblazerijen. De man zit gewoon in zijn winkel te werken. Er zijn prachtige dingen te koop van kleine juweeltjes (ringen, oorbellen, diertjes) tot glazen, vazen enz. En de prijzen zijn zeer schappelijk. De omgeving nodigt uit tot het maken van lange wandelingen.

Dag 11
De laatste dag van ons bezoek aan het Zwarte Woud rijden we terug huiswaarts. Niet rechtstreeks. Opnieuw nemen we een tussenstop aan de Moezel. Dit keer trekken we naar Minheim (het zonne-eiland), een klein maar romantische wijndorpje verscholen aan een bocht in het schitterende Moezel landschap. Het dorp telt 452 inwoners en maar liefst 13 wijnhuizen.
De camperplaats (90 plaatsen), ligt vlak aan de rivier. Mooi, rustig, ruime plaatsen met alle voorzieningen (water, elektriciteit en loospunt). ’s Morgens brengt de bakker het daags voordien bestelde brood en koeken. Tussen de wijngaarden en wijnhuizen tref je er enkele restaurants en één winkel (van diezelfde bakker, tevens een minisupermarkt met een relatief ruim assortiment aan taart, charcuterie, groenten, fruit, kranten, boekjes en zelfs postzegels!). Tijdens ons bezoek heerste er een gezellige sfeer en drukte. Het was feest in het dorp met orkestjes die speelden op de pleinen, en drank- en wijnstandjes alom.

Camperplaats Wohnmobilstellplatz del Mosel – Mehring: bij boerderij/wijnboer - 72 plaatsen – 10€ - men komt ter plaatse ontvangen tussen 17 en 18u. Servicevoorzieningen water: 1€ - stroom: 2€. Mooie, rustige ligging. Ideaal aan het water. Restaurant met groot terras aan de camperplaats.

Camping Bühlhof - Hinterzarten (Titisee): 27,75€/nacht (toeristenbelastingen stroom inbegrepen). Oudere camping maar wel zeer netjes en goed onderhouden. Geen specifieke plaatsen voor motorhomes. Wel alle voorzieningen. Zeer ruime plaatsen van 120 m². Op het ogenblik dat wij er waren was het er niet zo rustig. Veel kleine tentjes en groepen. Maakten nogal wat lawaai. De weg naar de camping is zeer steil.

Officiële camperplaats Parking Aqua Fun – Schluchsee: 22 plaatsen, doch er staan ook veel campers op de rest van de parking – 10€ betaalautomaat. Normaal moet je je toeristenbelasting betaling in het toerismebureau van Schluchsee. Wij gingen er op zondag informeren. Gezien ze geen formulieren meer hadden dienden we niet te betalen. Men was verwonderd dat we wilden betalen. Nooit komt iemand van de camperplaats toeristenbelasting betalen!
Servicevoorzieningen water: 1€ - stroom: 1€/8u. ’s Avonds zeer rustig.

Camperpark Wohmobil-Park - Waldshut-Tiengen: 44 plaatsen – 12€ betaalautomaat. Servicevoorzieningen: water 1€/100l – stroom: 1€/kwh. De camperplaats is luxueus afgewerkt! De camperplaatsen zijn voorzien voor verschillende lengtes. Zo staan bvb alle vans samen. Aan de overzijde van de straat is de camping gelegen. Je mag er alle sanitaire voorzieningen gebruiken. Er is ook een groot restaurant.

Officiële camperplaats – Altglashütten (Feldberg): 16 plaatsen – 8€ aan betaalautomaat. Servicevoorzieningen: water 1€/100l – stroom: 1€/8u. Zeer rustige camperplaats. Ideaal als je op doorreis bent. Aan het begin van de parking is een café-restaurant gelegen. Dit is ook het station waar je een trein kan nemen.

Camperpark Reisemobilpark Sonneninsel – Minheim: 90 plaatsen – 7,20€, men komt ter plaatse ontvangen rond 18u. Servicevoorzieningen: water 1€/100l – stroom: 1€/2 kwh. Er is ’s morgens een broodjesservice, verzorgd door de lokale bakker.

Most Hanseatic towns in Germany have one thing in common: a central marketplace. So it is no different in Bremen either. At the Marktplatz you will find the most important sights of Bremen and historic buildings. We visit the Romanesque Dom with its imposing western towers and the old town hall, the imposing "Rathaus" with its Renaissance facade. In front of the town hall stands the 600 year old Roland. The 10 m high statue is the symbol of the city's independence. It's high time to take a break on a terrace on the market square.

Day 4
We have arrived in Lübeck, the city of the seven towers. One of the most beautiful cities on our Hanze route. At least according to the travel guides. Personally, I think the city is less beautiful than other Hanseatic cities. The brick Gothic style is beautiful and special, but the atmosphere in the city is less pleasant. It has the allure of a metropolis without a soul. After installing the camper on what later turns out to be a noisy parking lot, we let ourselves be charmed by the sights of the city. The medieval inner city is completely surrounded by water. We enter the district through the most imposing city gate, the Holstentor. Our walk through the old town does give us a glimpse into Lübeck's fascinating past.
We walk past the many Gothic brick houses and reach the Marktplatz. Around this place is, among other things, the impressive st. Marienkerk. The height of the nave is staggering and the large sundial appeals to the imagination. Next to the church we find the old town hall, which consists of three gabled houses. The old entrance staircase can no longer be used by the public. We did not visit all the churches, only the cathedral that they are currently restoring inside. We do some shopping in the Breite Strasse and end our walk on a terrace at the market.

At the end of our walk we reach the edge of the old town. This used to be surrounded by a city wall. But all that remains of this wall is the Alte Wasserturm, which at the time supplied the city with water during the various invasions of the Danes and Swedes.
The old marina is also located on this edge, on a spur of the Baltic Sea. It is here that the city grew into an important trading center as part of the Hanseatic League during the 14th and 15th centuries.

Day 6
Our tour continues and we drive to the most northeastern city in Germany. We reach the Hanseatic city of Stralsund on the Baltic Sea. Off its coast lies Germany's largest island: Rügen. An island that is very popular with the German population because of its changeable coastline, chalk cliffs, sandy beaches and special forests.
The fact that the region is particularly popular with the Germans is evident from the fact that around 11 am, when we arrived at the camper place, only about 10 places out of 100 were free.

In the afternoon we go to the old centre of the city, located 2 km from the motorhome parking. Just like in the other Hanseatic cities, the beautiful old brick buildings dominate the cityscape. Again we are led to the Old Market, where the main sights are located. Not only the Gothic Wulflamhaus and the baroque Commandantenhaus, but also cafes and bars. From a terrace, where we enjoyed a piece of cake, we have a good view of the town hall and the three Gothic churches: the St.-Nikolai-Kirche, the St.-Jakobi-Kirche and the St.-Marien-Kirche.
We return along the old harbour, but the quay is not accessible. It is one big construction site.

Day 7
We have left the Baltic Sea and drive inland, through the open landscape of the former GDR. The architectural style of the ordinary houses and farms is still sober and monotonous. We pass places like: Trantow, Tutow, Kargow. Names that are reminiscent of the Soviet period. Meanwhile it started to rain. Our first daytime rain since we left on this trip.
We stop at Lake Muritz, in the marina of Röbel. After Lake Constance, this is the second largest lake in Germany.
In the afternoon the rain started to fall from the sky in buckets. It is now evening and the rain still does not stop. Our plan to walk to the picturesque town in the afternoon, via the promenade, has literally fallen into the water!

Day 8
It has stopped raining for a while and the sun comes out carefully. Time to get on the road again. We drive towards Hameln, the last Hanseatic city we visit on our trip.
The weather is still bad and after 250 km we stop. We are on a farm on the edge of the Lüneburger Heide, an immense nature reserve of almost 7000 km2.
I remember a previous visit to the heath very well. It was during my army service in the winter of 1977 and the temperature at night was -29°C! We were there for target practice with the tank unit. We had to be extremely careful, because before you knew it your hands were sticking to the tank due to the great cold.
Now the temperature is a lot higher, but the rain is still there. Because the paths of the heath are very swampy, we do not venture into a walk through the area and decide to stay on the farm for a quiet evening.

Day 9
Around noon we arrive at our last stop of our tour. After traveling around Denmark for about three weeks and visiting North German Hanseatic cities for eight days, we are in Hameln. That's right, it's the city of the Pied Piper, hidden in the hills of the Weserbergland.
In the afternoon we do a first exploration of the city. After a single shower it was dry for the rest of the time, we even got to see the sun. We end up on the terrace of the Rat Pub, the oldest café in Hameln. Tomorrow we go into town again.

Day 10
As mentioned, we will also enter the old town of Hameln today. We reach the old town via the hiking trail along the river Weser, which starts at the camper place. It's Sunday and as usual all shops are closed. The catering establishments and bakeries are open.
At the horse market, on the stage in front of the Market Church, a Pied Piper open-air theater play takes place, after which the Pied Piper merrily moves through the streets of the old town.

We visit the museum of Hameln in the Osterstrasse. The old buildings of the museum and the museum café lend themselves perfectly to the exhibitions from Roman times to the 20th century. It is one of the nicer museums we have ever visited. After lunch we continue to stroll along the beautiful half-timbered and sandstone buildings from the 16th to 18th centuries.
At the bakery we get a piece of apple and plum pie that we eat with a cup of tea when we return to the camper. In the meantime we review the fantastic journey we have had.

It was our last day and with a bit of reluctance we will drive back home tomorrow … but not for long!

See Campingplatz BUM – Hauptstrasse 99, Bergdorf – all facilities on the campsite – camper pitches outside the campsite – €17.5/night, electricity €0.5/kwh) – very nice pitches just on the lake

Reisemobilstellplatz am Kuhhirten – Kuhhirtenweg, Bremen – GPS: N 53.0645, O 008.81934 - 17€/100pl – price is for one night until 2pm the next day - all amenities, water and electricity payable – bread service – 1.2 km from the centre – beautiful camper place where everyone stands under the oak trees - despite the many places, it is always full shortly after noon

Lastadie P4 - Willy-Brandt-Allee, Lübeck - GPS: N 53.87163 O 010.6792 - €6/17pl - no facilities - spacious pitches - centre 500m

Wohnmobilpark Westhafen - Schiffbauerdamm 12, Wismar - GPS: N 53.8944, O 011.45179 - 19 € / 85pl - all facilities, electricity payable - centre 1 km

Caravanstellplatz An der Rügenbrücke - Werftstraße 16-17, Stralsund - GPS: N 54.30223, O 13.09907 - 20 € / 100pl - facilities, electricity payable (+ toilet, showers, washing machine) - bread service - bus stop 100m - centre 2 km

Marina Röbeler - Müritzpromenade 11, Röbel - GPS: N 53.38579 O 012.61316 - 28.5 € / 30pl - all facilities, electricity payable - harbor master is very nice and helpful - centre 2.5 km

Mariechen´s Hoff - on the farm - Voßbarg 15, Reinsehlen Schneverdingen - 10€/10pl - all amenities - Can many more campers park - at the back of the pigsty you have to take in the smell - owner's dog comes by now and then, at he is waiting for breakfast

Wohnmobilstellplatz Hameln - Ruthenstrasse 14, Hameln – 8€/27pl – all amenities, electricity 1€/8h – centre 1 km